Hội chứng nhiễm độc giáp – cường giáp

HỘI CHỨNG NHIỄM ĐỘC GIÁP

Nhiễm độc giáp (NĐG) là những biểu hiện lâm sàng, sinh lý, sinh hóa xảy ra khi các mô của cơ thể tiếp xúc và có đáp ứng với một lượng lớn hormon giáp (dạng tự do FT4, FT3). Nhiễm độc giáp xảy ra do tất cả lý do gây tăng hormon giáp mà trong đó Cường giáp (CG) là nguyên nhân hàng đầu. Như vậy có thể hiểu NĐG là bao gồm cả CG.

Lưu ý: Nhiễm độc giáp thường độ trầm trọng của triệu chứng có tương quan với

thời gian mắc bệnh, (2) nồng độ hormon giáp (nồng độ càng cao triệu chứng càng rõ) và (3) tuổi (tuổi càng trẻ triệu chứng càng điển hình)

Toàn thân: người yếu sức, hay mệt mỏi

Cơ năng và thực thể các cơ quan:

Thân nhiệt:

Khó chịu nóng, da nóng, có thể có sốt nhẹ, dễ chịu lạnh (do tình trạng tăng chuyển hóa, tăng thân nhiệt,…)

Tăng tiết mồ hôi

Tim mạch:

Hồi hộp, đánh trống ngực

Nhịp tim nhanh (thường > 100 lần/phút) có thể thay đổi trong ngày, tăng lên khi xúc động hoặc gắng sức, có khi loạn nhịp

(thường là rung nhĩ)

Cung lượng tim tăng, có thể có huyết áp tâm thu tăng

Có thể có cơn đau thắt ngực (do có thắt vành hay do tăng tiêu thụ oxy cơ tim)

Hô hấp:

Có thể khó thở (do yếu cơ hô hấp, yếu cơ vân, giảm khả năng co hồi của cơ tim, giảm độ chun giãn của phổi và nặng hơn có thể do suy tim tăng cung lượng)

Tiêu hóa:

Đôi khi chán ăn, dù ăn nhiều nhưng vẫn thường sút cân

Thường tiêu chảy không có đau bụng (do tăng nhu động ruột), đôi khi có thể gặp tiêu chảy phân mỡ

Nếu do bướu giáp lớn chèn ép thực quản thì có nuốt khó

Thần kinh:

Kích thích, bất an, bồn chồn, dễ xúc động, cáu gắt

Ưa nói nhiều và vận động nhiều nhưng mau mệt

Run: rõ ở đầu ngón tay, biên độ nhỏ, tần số cao, đều, tăng lên khi hoạt động, xúc động hay lo lắng

Có thể có kèm theo rối loạn vận mạch biểu hiện bằng đỏ mặt từng lúc hay toát mồ hôi

Hệ cơ:

Yếu cơ, chủ yếu là cơ gần cốc nhất là cơ tứ đầu đùi (dấu ghế

đẩu). Hiếm gặp hơn có thể gặp liệt chu kỳ do cường giáp hạ kali máu

Nặng hơn thường teo cơ

Da – lông – tóc – móng:

Da nóng ẩm, tăng tiết mồ hôi

Có thể có bạch ban (bạch biến ở mu bàn tay, chân)

Có thể có ngón tay, ngón chân dùi trống (do sưng mô mềm và phản ứng quanh màng xương)

Có thể bong móng tay ra khỏi nền móng (gợi ý đã bị lâu)

Tăng tiết mồ hôi ở lòng bàn tay biểu hiện lòng bàn tay

“Basedow” có đặc điểm: ẩm ướt, như mọng nước

Sinh dục: (nữ thường ảnh hưởng nhiều hơn nam)

Nữ: Rối loạn kinh nguyệt như thiểu kinh, vô kinh, không rụng trứng

Nam: giảm khả năng tình dục (bất lực), chứng vú to, nốt nhện có thể gặp

Mắt: tùy nguyên nhân mà mắt có thể lồi hoặc không và thường chỉ thấy rõ ở bệnh nhân Basedow, cần khám mắt bằng thước Hertel hoặc siêu âm hốc mắt.

Chói mắt, cảm giác cộm, chảy nước mắt

Phù nề quanh hốc mắt, có thể sung huyết, viêm loét giác mạc

Lồi mắt 1 bên hay 2 bên, nhanh hoặc từ từ, có thể gây nhìn đôi

Co cơ mi trên gây các dấu hiệu De Graefe, Dalrymple, Stellwag

Cận lâm sàng:

Định lượng FT3, FT4 và TSH siêu nhạy: thường là xét nghiệm chính để xác định HC nhiễm độc giáp

TSH siêu nhạy hầu như giảm < 0,1 U/L ở tất cả trường hợp có nhiễm độc giáp.

FT4 tăng kèm TSH siêu nhạy giảm (95% trường hợp)

FT4 bình thường nhưng FT3 tăng kèm TSH siêu nhạy giảm (5% trường hợp)

Như vậy hầu như tất cả trường hợp nhiễm độc giáp có TSH siêu nhạy giảm, rất hiếm khi có TSH tăng do u tuyến yên gây nhiễm độc giáp.

Ngoài ra có một số xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân nhiễm độc giáp như: Đo độ tập trung I¹³¹ tại tuyến giáp; chụp nhấp nháy tuyến giáp bằng I¹³¹, I¹²³, Tc^99m; siêu âm tuyến giáp; tự kháng thể kháng giáp; sinh thiết tuyến giáp.

Cộng Đồng Y Khoa

YKHOA247.com thành lập với mục đích chia sẻ kiến thức Y Khoa.

Mọi thông tin trên trang web chỉ mang tính chất tham khảo, bạn đọc không nên tự chẩn đoán và điều trị cho mình.