Hội chứng tràn dịch màng phổi trên lâm sàng

HỘI CHỨNG TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

Cơ năng

Đau ngực bên tràn dịch màng phổi: đau tăng khi ho, khi hít sâu và khi hắt hơi (khi cử động lồng ngực)

Ho khan, ho ông ổng, ho màng phổi (ho nhiều khi thay đổi tư thế,

làm dịch di chuyển kích thích các receptor màng phổi tạng gây ho)

Khó thở: tùy vào lượng dịch và tốc độ xuất tiết

Tư thế giảm đau:

Tràn dịch lượng ít: thường không có khó thở

Tràn dịch lượng vừa: xu hướng nằm nghiêng về bên lành

Tràn dịch lượng nhiều: khi ngồi đỡ khó thở, có xu hướng nằm nghiêng về bên tràn dịch

Thực thể

Nhìn:

Tràn dịch màng phổi lượng ít thường chưa có thay đổi hình dáng lồng ngực

Tràn dịch tự do, lượng nhiều thấy lồng ngực mất cân đối, rõ hơn khi bệnh nhân thở mạnh: bên tràn dịch giãn lớn hơn nhưng sự di động theo nhịp thở kém hơn so với bên lành

Tràn dịch màng phổi phát hiện muộn (đã vách hóa hoặc dày

dính màng phổi): lồng ngực bên tổn thương bị xẹp, khoảng gian sườn thu hẹp và di động kém hơn bênh lành

Sờ: rung thanh giảm hoặc mất hẳn bên tràn dịch

Gõ: gõ đục và âm đục thay đổi theo tư thế bên tràn dịch (nếu là tràn

dịch tự do) hoặc âm đục không thay đổi theo tư thế (nếu là tràn dịch khu trú)

Nghe:

Âm phế bào giảm hoặc mất ở vùng tràn dịch

Tiếng cọ màng phổi: thường chỉ gặp ở giai đoạn đầu hoặc giai đoạn thoái lui

Tiếng thổi màng phổi: chỉ nghe khi có đông đặc phổi và tràn dịch mức độ vừa

Cận lâm sàng

X-quang ngực thẳng tư thế đứng:

Tràn dịch lượng ít: tù góc sườn hoành

Tràn dịch lượng vừa: đường cong Damoiseau ngang mức bờ dưới xương bả vai

Tràn dịch lượng nhiều: đường cong Damoiseau ngang mức bờ dưới xương đòn kèm trung thất bị đẩy sang bên lành (nếu không có xẹp phổi)

Vừa

Đường cong Damoiseau ⁽*⁾

Siêu âm lồng ngực: có hình ảnh dịch trong lồng ngực

Chọc dò khoang màng phổi có dịch: là tiêu chuẩn chẩn đoán

⁽*⁾ Tuy nhiên đường cong Damoiseau trên X-quang gặp rõ nhất khi có tràn dịch lượng vừa. Tràn dịch nhiều ít gặp hơn.

Hội chứng tràn dịch màng phổi được xác định khi có:

Hội chứng 3 giảm: rung thanh giảm – gõ đục – âm phế bào giảm

Siêu âm, X-quang: gợi ý có dịch trong màng phổi

Chọc dò màng phổi: có dịch thấm hoặc dịch tiết trong màng phổi