Hội chứng xuất huyết tiêu hóa cao và thấp

HỘI CHỨNG XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA CAO

XHTH cao là XHTH từ góc Treitz trở lên (góc Treitz hay còn gọi là góc tá hỗng tràng)

Cơ năng

Tiền triệu

Cảm giác lợm giọng, khó chịu cồn cào vùng thượng vị và buồn nôn

Đau thượng vị (thường gặp trong viêm loét dạ dày, tá tràng)

Cảm thấy hoa mắt, chóng mặt hoặc ngất xỉu (nếu chảy máu cấp và nặng trong thời gian ngắn)

Có thể có đau bụng quặn muốn đi cầu

Nôn ra máu

Thường xuất hiện đột ngột, tính chất và lượng máu thay đổi:

Chảy máu ít + nôn ngay → nôn máu màu hồng (do pha loãng máu với dịch vị)

Chảy máu ít + nôn chậm → nôn máu máu bầm đen và loãng (do máu lưu giữ trong dạ dày và bị pha loãng bởi dịch vị)

Chả máu nhiều và cấp thường nôn ngay → nôn máu có màu đỏ của máu. Trong võ TM trướng thực quản có thể có

máu cục và bầm đen do có một lượng máu bị lưu dữ trong dạ dày trước đó

Đi cầu ra máu

Phân thường gặp nhất có màu đen tuyền như hắc ín hoặc bả cà phê, phân nát, bóng và có mùi rất thối khắm

Có thể gặp trường hợp phân vẫn có màu đỏ bầm hoặc đỏ tươi

(nếu chảy máu nhiều và nhanh, làm rút ngắn thời gian di chuyển phân máu trong ruột)

Thiểu niệu nếu có thường phản ánh xuất huyết nặng (làm giảm tưới máu thận)

Thực thể

Nhìn: thường khi chảy máu nặng sẽ phản ánh qua các triệu chứng:

Da nhợt nhạt

Vã mồ hôi kèm tay chân lạnh

Có thể có ngất hoặc nặng hơn là mê (dấu thiếu máu não)

Sờ: mạch nhanh (là triệu chứng nhạy và thường tỉ lệ với lượng máu mất)

Đo huyết áp: thường có hạ huyết áp, nếu tụt kẹp là dấu phản ánh tình trạng xuất huyết nặng (lưu ý ở bệnh nhân tăng huyết áp, nếu đã hạ huyết áp thường đã vượt quá khả năng bù trừ của cơ thể vì huyết áp bình thường của họ cao hơn người khỏe mạnh)

Cận lâm sàng

Xét nghiệm máu: RBC, HGB, HCT giảm tỷ lệ với mức độ xuất huyết

HỘI CHỨNG XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA THẤP

Là XHTH từ góc Treitz trở xuống đến tận hậu môn (góc Treitz hay góc tá hỗng tràng)

Cơ năng

Có thể hoa mắt, chóng mặt (nếu xuất huyết nặng và nhanh)

Đại tiện thường có phân máu tươi hoặc đỏ thẫm, có thể có phân máu sẫm đen (do máu ở trong lòng ống tiêu hóa đủ lâu), máu cũng

có thể xuất hiện lẫn trong phân hoặc sau phân

Có thể táo bón hoặc tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ tiêu chảy (tùy theo nguyên nhân)

Thực thể

Nhìn: thường khi chảy máu nặng sẽ phản ánh qua các triệu chứng:

Da nhợt nhạt

Vã mồ hôi kèm tay chân lạnh

Có thể có ngất hoặc nặng hơn là mê (dấu thiếu máu não)

Sờ: mạch nhanh thường tỷ lệ với mức độ mất máu

Đo huyết áp: thường có hạ huyết áp, nếu tụt kẹp là dấu phản ánh tình trạng xuất huyết nặng (lưu ý ở bệnh nhân tăng huyết áp, nếu đã hạ huyết áp thường đã vượt quá khả năng bù trừ của cơ thể vì huyết áp bình thường của họ cao hơn người khỏe mạnh)

Thăm khám hậu môn – trực tràng:

Thường có máu dính theo găng

Có thể sờ được khối u trực tràng thấp

Có thể phát hiện búi trĩ

Cận lâm sàng

Nội soi đại tràng: thường thấy nguyên nhân và vị trí gây ra xuất huyết tiêu hóa thấp, cũng có thể không thấy tổn thương mà chỉ thấy

máu (do xuất huyết tiêu hóa thấp vị trí ở ruột non dưới góc Treitz)

Chụp xạ hình tế bào hồng cầu gắn Tc^99m và CT-scan mạch đa cảm biến: có độ nhạy cao và thường chẩn đoán xác định được vị trí tổn thương tại đoạn ruột nào (trong trường hợp máu chảy ồ ạt; không khảo sát bằng nội soi được; hay trong trường hợp huyết động chưa ổn định, xuất huyết nhanh)

Xét nghiệm máu: RBC, HGB, HCT giảm tỷ lệ với mức độ xuất huyết