Sỏi hệ tiết niệu

SỎI HỆ TIẾT NIỆU

Phân loại:

loại thường gặp

-Sỏi thận:

o Sỏi đài thận (lớn, nhỏ). o Sỏi bể thận.

o Sỏi đài_bể thận.

o Sỏi trong nhu thận (hiếm gặp).

-Sỏi niệu quản.

Biến chứng:

-Tắc nghẽn => ứ nước.

-Nhiễm trùng => ứ mủ.

Đây cũng là 2 nguyên nhân thường gây suy thận trong ngoại khoa.

Cơ năng:

Đau quặn thận: .

Điển hình: gặp trong sỏi niệu quản, cơ chế: do tắc nghẽn cấp. o Không điển hình (đau TL, đau hông): sỏi đài_bể thận.

Sỏi đài thận thường triệu chứng không rõ.

Chẩn đoán phân biệt:

Đau quặn gan.

Đau bụng cấp (do tắc ruột, viêm tuỵ cấp…).

Phân biệt vị trí: đau hố chậu Phải ( ruột thừa viêm, viêm phần phụ…), đau hạ sườn P.

Đái máu:

Đái ra hồng cầu.

Thường xảy ra ở đường tiết niệu trên, sau cơn đau quặn thận: máu tươi, toàn bãi.

Nguyên nhân:

Thận: chấn thương, lao thận, u thận… o Niệu quản.

o Bàng quang.

Chẩn đoán phân biệt:

Đái ra huyết sắc tố: → tan máu cấp tính, gan không tổng hợp Hem từ Bil.

sốt rét ác tính, truyền nhầm nhóm máu, HC bị vùi lấp, bầm dập nhiều.

Uống thuốc → rifampicine

Đái sắc tố mật, muối mật: tắc mật.

Chảy máu niệu đạo: máu chảy không hoà lẫn nước tiểu mà tạo thành từng giọt máu tươi, thường gặp do chấn thương

Đái đục:

Nguyên nhân: nhiễm trùng.

Đục là do xác bạch cầu và xác vi khuẩn.

Phân biệt: đái dưỡng chấp (do bạch mạch đi dọc theo niệu quản bị dò vào đường bài xuất nước tiểu, gặp trong bệnh giun chỉ).

Thiểu niệu, vô niệu: gặp trong 4 trường hợp

Sỏi thận 2 bên.

Sỏi niệu quản (NQ) 2 bên.

1 bên sỏi NQ, 1 bên sỏi thận.

Sỏi thận hoặc sỏi niệu quản 1 bên trên bệnh nhân chỉ còn 1 thận, 1 niệu quản ( do bẩm sinh hoặc đã cắt bỏ ).

Vô niệu do sỏi tiết niệu:

Là biến chứng của sỏi thận, sỏi niệu quản phức tạp.

Là hình thái suy thận cấp sau thận do tắc nghẽn đường tiết niệu.

Chẩn đoán phân biệt:

Vô niệu trước thận: tụt huyết áp (chấn thương, sốc, nhiễm khuẩn), liên

quan với sự giảm khối lượng tuần hoàn.

Vô niệu do thận: viêm cầu thận, ống thận do ngộ độc, truyền máu hồng

cầu vùi lấp.

Thầy không lí giải trường hợp sỏi NQ 1 bên, do hiện tượng co thắt phản ứng => vô niệu.

Thầy chỉ nói khi còn 1 thận thì nước tiểu vẫn được bài xuất trong giới hạn bình thường.

IV. Thực thể:

Phát hiện thận lớn: chạm thận, bập bềnh thận.

Phát hiện thận ứ mủ: rung thận (viêm thận bể thận cấp, viêm tấy quanh thận)

CLS:

1. Siêu âm:

– Phát hiện sỏi đường tiết niệu ( cản quang và không cản quang ) qua bóng lưng. – Xác định vị trí của sỏi, từ đó biết được đường đi của sỏi sau khi siêu âm lân 2. – Khảo sát đài thận, bể thận giãn.

* Đánh giá mức độ ứ nước của thận nhờ siêu âm (LS không đánh giá được), dựa vào 2 tiêu chuẩn:

Sự biến mất của đài thận.

Độ dày của nhu mô thận giảm.

2. X quang:

Không chuẩn bị (ASP):

Vị trí, kích thước ( lấy cột sống TL làm hệ quy chiếu), hình dạng, số lượng

của sỏi cản quang.

Bóng thận lớn hay không.

Chuẩn bị:

UIV:

Phát hiện cả sỏi cản quang và không cản quang.

Đánh giá chức năng mối thận.

Khảo sát hình thái thận.

Ví dụ: có sỏi trong tiểu khung kết hợp với hình ảnh đài thận lồi trên UIV => sỏi của hệ tiết niệu (đài thận lõm ≡ bình thường => sỏi nằm trong cơ quan khác).

+ UPR: chụp niệu quản_bể thận ngược dòng timg nguyên nhân gây tắc nghẽn.

Thận đồ: giúp đánh giá % chức năng còn lại của thận.

3. định lượng ure, creatinin máu.

CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH TRONG TÁN SỎI NIỆU QUẢN

Chỉ định:

Kích thước sỏi: 6 – 10 mm (tốt nhất).

Viên sỏi ≤ 5mm: chỉ tán khi o Bệnh nhân đau nhiều.

o Điều trị nội khoa không có kết quả.

o Siêu âm, UIV thấy đài, bể thận và niệu quản giãn nhiều.

Viên sỏi nhỏ nhưng không ra được có thể là do có cản trở dưới viên sỏi:

Hẹp lỗ niệu quản.

Đoạn niệu quản trong thành bàng quang.

Hoặc có polip trong niệu quản.

Sỏi > 10mm và cản quang nhiều thường rắn, tán rất khó và thời gian tán kéo dài => tốt nhất nên phấu thuật vì viên sỏi lớn dễ tìm, dễ lấy, nhanh.

Vị trí viên sỏi:

1/3 dưới và 1/3 giữa là tốt nhất.

1/3 trên

Khó tiếp cận.

Khó tỳ giữ viên sỏi lên thành niệu quản. o Viên sỏi dễ bị bật lên thận.

Chức năng thận: bình thường.

Không nhiễm trùng đường tiết niệu, hoặc sau điều trị khỏi hoàn toàn => cần thiết.

Niệu đạo không hẹp: đưa được máy soi niệu quản và máy soi bàng quang dễ dàng

Chống chỉ định:

Nhiễm khuẩn đường tiết niệu.

Suy thận nặng.

Hẹp đường tiết niệu dưới.

Rối loạn đông máu.

Viên sỏi > 10mm: có tính chất tương đối – vị trí sỏi dễ tiếp cận, sỏi mềm dễ tán, kinh nghiệm của phẫu thuật viên.