Viêm mũi dị ứng – cập nhật triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Viêm mũi dị ứng là gì?

Chất gây dị ứng là một chất  gây ra phản ứng dị ứng . Viêm mũi dị ứng là một phản ứng dị ứng với các chất gây dị ứng cụ thể. Phấn hoa là chất gây dị ứng phổ biến nhất trong bệnh viêm mũi dị ứng theo mùa. Đây là những triệu chứng dị ứng xảy ra khi chuyển mùa.

Theo Viện Dị ứng, Hen suyễn & Miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI), gần 8% người lớn ở Hoa Kỳ bị viêm mũi dị ứng. Từ 10 đến 30 phần trăm dân số thế giới cũng có thể bị viêm mũi dị ứng.

Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng

Các triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm:

• hắt xì
• sổ mũi
• nghẹt mũi
• ngứa mũi
• ho
• đau hoặc ngứa họng
• ngứa mắt
• chảy nước mắt
• quầng thâm dưới mắt
• đau đầu thường xuyên
• các triệu chứng chàm da , chẳng hạn như da cực kỳ khô, ngứa, có thể bị phồng rộp
• mệt mỏi quá mức

Bạn thường sẽ cảm thấy một hoặc nhiều triệu chứng này biểu hiện ngay lập tức sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Một số triệu chứng, chẳng hạn như đau đầu tái phát và mệt mỏi, có thể xảy ra sau khi tiếp xúc lâu dài với chất gây dị ứng. Sốt không phải là triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng

Một số người hiếm khi có các triệu chứng. Điều này có thể xảy ra khi bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng với số lượng lớn. Những người khác trải qua các triệu chứng suốt cả năm. Hãy đến khám với bác sĩ  về các trường hợp dị ứng xảy ra nếu các triệu chứng của bạn kéo dài hơn một vài tuần và dường như không được cải thiện.

Nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm mũi dị ứng?

Khi cơ thể bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng, nó sẽ giải phóng histamine, là một chất hóa học tự nhiên giúp bảo vệ cơ thể bạn khỏi chất gây dị ứng. Hóa chất này có thể gây ra viêm mũi dị ứng và các triệu chứng của nó, bao gồm sổ mũi, hắt hơi và ngứa mắt.

Ngoài phấn hoa, các chất gây dị ứng phổ biến khác bao gồm:

• cỏ, phấn hoa
• mạt bụi
• lông động vật
• nước bọt động vật
• phân động vật

Vào những thời điểm nhất định trong năm, phấn hoa là dị nguyên hay gặp nhất. Phấn hoa thường phổ biến hơn vào mùa xuân. Cây và cỏ dại tạo ra nhiều phấn hoa hơn vào mùa hè và mùa thu.

Các loại viêm mũi dị ứng

Hai loại viêm mũi dị ứng là theo mùa và theo năm . Dị ứng theo mùa thường xảy ra vào mùa xuân và mùa thu và thường phản ứng với các chất gây dị ứng ở ngoài trời như phấn hoa. Dị ứng lâu năm có thể xảy ra quanh năm, hoặc bất kỳ lúc nào trong năm, triệu chứng biểu hiện khi tiếp xúc và bị kích ứng với các dị nguyên trong nhà, như mạt bụi và lông thú cưng.

Các yếu tố nguy cơ của viêm mũi dị ứng

Dị ứng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, và bạn có nhiều khả năng bị viêm mũi dị ứng nếu trong gia đình có tiền sử bị dị ứng. Bị hen suyễn hoặc chàm cũng có thể làm tăng nguy cơ bị viêm mũi dị ứng.

Một số yếu tố bên ngoài có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêmcác triệu chứng, bao gồm:

• khói thuốc lá
• hóa chất
• nhiệt độ lạnh
• độ ẩm
• gió
• ô nhiễm không khí
• keo xịt tóc
• nước hoa
• Nước hoa nam
• khói gỗ
• khói

Làm thế nào để chẩn đoán viêm mũi dị ứng?

Nếu bạn bị dị ứng nhẹ, có thể bạn sẽ chỉ cần khám sức khỏe. Tuy nhiên, bác sĩ có thể thực hiện một số xét nghiệm nhất định để tìm ra phương thức điều trị và phòng ngừa tốt nhất cho bạn.

Một thử nghiệm test lẩy da là một trong những xét nghiệm phổ biến nhất. Bác sĩ bôi một số chất lên da để xem phản ứng của cơ thể với từng chất. Thông thường, một vết sưng đỏ nhỏ sẽ xuất hiện nếu bạn bị dị ứng với một chất nào đó.

Xét nghiệm máu, hoặc xét nghiệm hấp thụ chất phóng xạ (RAST) , cũng rất phổ biến. RAST đo lượng kháng thể immunoglobulin E đối với các chất gây dị ứng cụ thể trong máu của bạn.

Phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng

Có thể điều trị bệnh viêm mũi dị ứng của mình bằng một số cách. Chúng bao gồm thuốc, cũng như các biện pháp phòng ngừa tại nhà và có thể dùng các loại thuốc kiểm soát triệu chứng. Nhận lời khuyên với bác sĩ trước khi thử bất kỳ biện pháp điều trị mới nào đối với bệnh viêm mũi dị ứng.

Thuốc kháng histamine

Bạn có thể dùng thuốc kháng histamine để điều trị dị ứng. Chúng hoạt động bằng cách ngăn cơ thể tạo ra histamine.

Một số thuốc kháng histamine không kê đơn (OTC) phổ biến bao gồm:

• fexofenadine ( Allegra )
• diphenhydramine ( Benadryl )
• desloratadine ( Clarinex )
• loratadine ( Claritin )
• levocetirizine ( Xyzal )
• cetirizine ( Zyrtec )

Nhận tư vấn với bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu dùng một loại thuốc mới. Đảm bảo rằng việc sử dụng một loại thuốc chống dị ứng mới sẽ không ảnh hưởng đến các loại thuốc khác.

Thuốc thông mũi

Bạn có thể sử dụng thuốc thông mũi trong thời gian ngắn, thường không quá ba ngày, để giảm ngạt mũi và áp lực xoang. Sử dụng chúng trong thời gian dài có thể gây ra hiệu ứng lệ thuộc thuốc, có nghĩa là một khi bạn ngừng thuốc thì các triệu chứng của bạn sẽ thực sự trở nên tồi tệ hơn. Thuốc thông mũi OTC phổ biến bao gồm:

• oxymetazoline ( xịt mũi Afrin )
• pseudoephedrine ( Sudafed )
• phenylephrine ( Sudafed PE )
• cetirizine với pseudoephedrine (Zyrtec-D)

Nếu bạn có nhịp tim bất thường , bệnh tim , tiền sử đột quỵ , lo lắng , rối loạn giấc ngủ , huyết áp cao hoặc các vấn đề về bàng quang, hãy đi khám để bác sĩ cho lời khuyên trước khi sử dụng thuốc thông mũi.

Thuốc nhỏ mắt và thuốc xịt mũi

Thuốc nhỏ mắt và thuốc xịt mũi có thể giúp giảm ngứa và các triệu chứng liên quan đến dị ứng khác trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng loại thuốc, bạn nên tránh sử dụng lâu dài.

Giống như thuốc thông mũi, lạm dụng một số loại thuốc nhỏ mắt và nhỏ mũi cũng có thể gây ra tác dụng phụ.

Corticosteroid có thể giúp giảm viêm và đáp ứng miễn dịch. Thuốc xịt mũi steroid thường rất có ích, có thể sử dụng lâu dài để kiểm soát các triệu chứng dị ứng. Chúng có sẵn cả trên quầy thuốc theo toa.

Nhận lời khuyên của bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu một phác đồ điều trị dị ứng để đảm bảo rằng bạn đang dùng các loại thuốc tốt nhất cho các triệu chứng của mình. Bác sĩ cũng có thể giúp bạn xác định thuốc nào được dùng để sử dụng ngắn hạn và thuốc nào dùng để kiểm soát lâu dài các triệu chứng.

Liệu pháp miễn dịch

Bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp miễn dịch hoặc tiêm phòng dị ứng nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng. Bạn có thể sử dụng kế hoạch điều trị này kết hợp với thuốc để kiểm soát các triệu chứng của mình. Những mũi tiêm này làm giảm phản ứng miễn dịch của bạn với các chất gây dị ứng cụ thể theo thời gian. Điều này yêu cầu bạn cam kết lâu dài với một phác đồ điều trị.

Một phác đồ tiêm phòng dị ứng bắt đầu với giai đoạn tích tụ dị nguyên. Trong giai đoạn này, bạn sẽ đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng để tiêm từ một đến ba lần mỗi tuần trong khoảng ba đến sáu tháng để cơ thể bạn quen với chất gây dị ứng trong mũi tiêm.

Trong giai đoạn duy trì, bạn có thể sẽ cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng để tiêm ngừa cứ hai đến bốn tuần một lần trong thời gian từ ba đến năm năm. Bạn có thể không nhận thấy sự thay đổi cho đến hơn một năm sau khi giai đoạn duy trì bắt đầu. Khi bạn kết thúc giai đoạn duy trì, có thể các triệu chứng dị ứng của bạn sẽ giảm dần hoặc biến mất hoàn toàn.

Một số người có thể bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng với chất gây dị ứng trong mũi tiêm của họ. Nhiều bác sĩ chuyên khoa dị ứng yêu cầu bạn đợi trong phòng từ 30 đến 45 phút sau khi tiêm để đảm bảo rằng bạn không bị sốc phản vệ hoặc bị đe dọa tính mạng khi tiêm dị nguyên.

Liệu pháp miễn dịch ngậm dưới lưỡi (SLIT)

SLIT bao gồm việc đặt một viên thuốc chứa hỗn hợp một số chất gây dị ứng dưới lưỡi của bạn. Nó hoạt động tương tự như các mũi tiêm dị ứng nhưng không cần tiêm. Hiện nay, trị viêm mũi, dị ứng hen suyễn do cây cỏ, phấn hoa, cỏ mèo, mạt bụi gây ra. Bạn có thể thực hiện phương pháp điều trị SLIT. Liều SLIT đầu tiên của bạn sẽ được thực hiện tại phòng khám của bác sĩ. Giống như tiêm phòng dị ứng, thuốc được dùng thường xuyên trong một khoảng thời gian do bác sĩ xác định.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm ngứa trong miệng hoặc kích ứng tai và cổ họng. Trong một số trường hợp hiếm hoi, phương pháp điều trị SLIT có thể gây ra sốc phản vệ . Nhận lời khuyên từ bác sĩ của bạn về SLIT để xem liệu dị ứng của bạn có đáp ứng với điều trị này hay không. Bác sĩ sẽ hướng dẫn điều trị cho bạn bằng phương pháp này.

Biện pháp phòng ngừa tại nhà

Các biện pháp phòng ngừa tại nhà sẽ phụ thuộc vào dị nguyên gây dị ứng của bạn. Nếu bạn bị dị ứng theo mùa hoặc dị ứng phấn hoa, bạn có thể thử sử dụng máy điều hòa nhiệt độ thay vì mở cửa sổ. Nếu có thể, hãy mua một máy lọc không khí.

Sử dụng máy hút ẩm hoặc máy lọc không khí dạng hạt (HEPA) hiệu quả cao có thể giúp bạn kiểm soát dị ứng khi ở trong nhà. Nếu bạn bị dị ứng với mạt bụi, hãy giặt ga trải giường và chăn bằng nước nóng trên 130 ° F (54,4 ° C). Thêm máy lọc HEPA vào máy hút bụi của bạn và hút bụi hàng tuần là việc làm khá hữu ích.

Thuốc thay thế và bổ sung

Do lo ngại về các tác dụng phụ có thể xảy ra, nhiều người bị viêm mũi dị ứng đang tìm cách giải quyết các triệu chứng viêm mũi dị ứng một cách “tự nhiên”.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể có tác dụng phụ, ngay cả khi nó được coi là ” nguồn gốc thiên nhiên “. Ngoài các biện pháp điều trị tại nhà, các lựa chọn cũng có thể bao gồm thuốc thay thế và thuốc kê đơn. Nhược điểm của các phương pháp điều trị này là có rất ít bằng chứng hỗ trợ để chứng minh rằng chúng an toàn hoặc hiệu quả. Cũng có thể khó xác định hoặc khó đạt được liều lượng chính xác.

Theo Trung tâm Quốc gia về Sức khỏe Bổ sung và Tích hợp (NCCIH), một số phương pháp điều trị dưới đây có thể hữu ích trong việc kiểm soát dị ứng theo mùa, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm. Nhận lời khuyên từ bác sĩ của bạn trước khi thử bất kỳ điều nào sau đây.

• châm cứu
• rửa mũi bằng nước muối sinh lý
• bổ sung bơ
• mật ong (chọn loại thô, hữu cơ)
• men vi sinh

Mặc dù những phương pháp điều trị thay thế này có nguồn gốc từ thực vật và các sản phẩm tự nhiên khác, nhưng chúng có thể tương tác với thuốc cũng như gây ra phản ứng dị ứng. Hãy thử những cách này một cách thận trọng và hỏi bác sĩ trước khi sử dụng.

Biến chứng của viêm mũi dị ứng

Thật không may, bản thân bệnh viêm mũi dị ứng không thể chữa khỏi được. Điều trị và quản lý triệu chứng là chìa khóa để đạt được chất lượng cuộc sống tốt khi bị viêm mũi dị ứng. Một số biến chứng có thể phát sinh do viêm mũi dị ứng bao gồm:

• không thể ngủ do các triệu chứng khiến bạn thức đêm
• tiến triển nặng hơn các triệu chứng hen suyễn
• nhiễm trùng tai giữa thường xuyên
• viêm xoang hoặc nhiễm trùng xoang thường xuyên
• nghỉ học hoặc nghỉ làm vì giảm năng suất
• Đau đầu thường xuyên

Các biến chứng cũng có thể phát sinh do tác dụng phụ của thuốc kháng histamine. Thông thường nhất, buồn ngủ có thể xảy ra. Các tác dụng phụ khác bao gồm nhức đầu, lo lắng và mất ngủ. Trong một số trường hợp hiếm hoi, thuốc kháng histamine có thể gây ra các tác dụng tiêu hóa, tiết niệu và tuần hoàn.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em

Trẻ em cũng có thể bị viêm mũi dị ứng và nó thường xuất hiện trước 10 tuổi. Nếu bạn nhận thấy con mình xuất hiện các triệu chứng giống như cảm lạnh vào cùng một thời điểm mỗi năm, thì có thể trẻ đã bị viêm mũi dị ứng theo mùa.

Các triệu chứng ở trẻ em tương tự như ở người lớn. Trẻ em thường chảy nước mắt, đỏ mắt, được gọi là viêm kết mạc dị ứng. Nếu bạn nhận thấy con bạn thở khò khè hoặc khó thở cùng với các triệu chứng khác, con bạn cũng có thể đã mắc bệnh hen suyễn.

Nếu bạn tin rằng con bạn bị dị ứng, hãy đến gặp bác sĩ. Điều quan trọng là nhận được chẩn đoán và điều trị chính xác.

Nếu con bạn bị dị ứng đáng kể theo mùa, hãy hạn chế để con bạn tiếp xúc với các chất gây dị ứng bằng cách giữ chúng không cho tiếp xúc vào mùa phấn hoa nhiều. Giặt quần áo và ga trải giường thường xuyên trong mùa dị ứng , hút bụi thường xuyên cũng khá hữu ích. Nhiều phương pháp điều trị khác nhau với mục đích cải thiện triệu chứng cho của con bạn. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ, ngay cả với liều lượng nhỏ. Luôn nhận tư vấn từ bác sĩ của bạn trước khi điều trị cho trẻ bằng bất kỳ loại thuốc dị ứng không kê đơn nào.

Quan điểm của tôi

Kết quả điều trị phụ thuộc vào tình trạng nặng hay nhẹ của bạn. Viêm mũi dị ứng theo mùa thường không nghiêm trọng và bạn có thể kiểm soát tốt bằng thuốc. Tuy nhiên, các triệu chứng nặng của viêm mũi dị ứng sẽ cần điều trị lâu dài.

Ngăn ngừa dị nguyên gây dị ứng

Cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng là kiểm soát không cho mũi của bạn có cơ hội tiếp xúc với các dị nguyên. Hãy xem xét các biện pháp phòng ngừa sau đây đối với các chất gây dị ứng cụ thể mà bạn nhạy cảm:

Phấn hoa

Khuyến cáo nên bắt đầu dùng thuốc trước khi bị dị ứng theo mùa. Ví dụ, nếu bạn nhạy cảm với phấn hoa vào mùa xuân, bạn có thể bắt đầu dùng thuốc kháng histamine trước khi phản ứng dị ứng có thể xảy ra. Ở trong nhà vào những ngày có phấn hoa và tắm ngay sau khi ra ngoài. Bạn cũng phải đóng cửa sổ trong mùa dễ dị ứng và tránh phơi quần áo ở ngoài trời.

Mạt bụi

Để giảm tiếp xúc với mạt bụi, bạn có thể thực hiện các biện pháp để đảm bảo rằng nhà của bạn không phải là môi trường thuận lợi cho mạt bụi phát triển. Lau ướt sàn nhà, thay vì quét. Nếu bạn có thảm, hãy sử dụng máy hút có bộ lọc HEPA. Bạn cũng nên thường xuyên lau bụi cho các bề mặt cứng và giặt mền chiếu giường hàng tuần bằng nước nóng. Sử dụng gối và vỏ gối chứa chất chống gây dị ứng để giảm tiếp xúc với mạt bụi khi bạn đang ngủ.

Lông thú cưng

Tốt nhất, bạn nên hạn chế tiếp xúc với bất kỳ loài động vật nào mà bạn bị dị ứng. Nếu điều này không thể thực hiện được, hãy đảm bảo bạn làm sạch tất cả các bề mặt tiếp xúc thường xuyên. Rửa tay ngay sau khi chạm vào vật nuôi và đảm bảo những con thú nuôi của bạn tránh xa giường của bạn. Bạn cũng nên giặt quần áo của mình sau khi đến thăm nhà có nuôi thú cưng.

Mẹo để ngăn ngừa dị ứng