Hội chứng vàng da trên lâm sàng

HỘI CHỨNG VÀNG DA

Được chia làm 3 loại:

HỘI CHỨNG VÀNG DA TRƯỚC GAN

Là do sự phá hủy quá mức hồng cầu ở tổ chức liên võng nội mô, giải phóng quá nhiều yếu tố tiền thân của sắc tố mật là bilirubin tự do, làm nó ứ lại trong máu gây vàng da.

Cơ năng:

Thường mệt mỏi, dễ choáng váng do tình trạng thiếu máu (nếu do nguyên nhân tan huyết)

Thực thể:

Nhìn:

Vàng kết mạc mắt, da vàng đặc biệt là lòng bàng tay, bàn chân

Phân sẫm màu do chứa nhiều stercobilinogen, stercobilin

Sờ: thường thấy lách to

Cận lâm sàng:

Xét nghiệm máu:

Hồng cầu thường giảm, hồng cầu lưới tăng

Bilirubin toàn phần tăng, bilirubin tự do tăng ưu thế

Tỷ Bilirubin kết hợp/Bilirubin toàn phần thường < 20% là gợi

ý nguyên nhân vàng do do trước gan

Transaminase và ALP (Phosphatase kiềm) thường không tăng hoặc tăng nhẹ

Xét nghiệm nước tiểu:

Bilirubin thường âm tính

Xét nghiệm về tan máu thường dương tính

HỘI CHỨNG VÀNG DA TẠI GAN

Là do tổn thương tế bào nhu mô gan, khả năng liên kết giữa bilirubin tự do và acid glucuronic bị giảm đi, chức năng tạo mật của gan bị suy yếu. Mặt khác mật ở các vi quản mật dễ thấm vào vi huyết quản làm lan tỏa ngược lại của bilirubin liên hợp vào máu nên thấy trong máu tăng cả bilirubin tự do và bilirubin liên hợp

Cơ năng

Có thể đau hạ sườn phải kèm theo

Có thể sốt

Có thể có ngứa

Thực thể

Nhìn:

Kết mạc mắt vàng, da vàng xuất hiện nhanh

Phân có thể bạc màu (do ít stercobilinogen xuống ruột)

Nước tiểu vàng sẫm (do xuất hiện bilirubin liên hợp)

Có thể có xuất huyết da, niêm mạc (do gan tổn thương nặng, giảm sản xuất yếu tố đông máu)

Có thể phù (do tổn thương gan nặng, giảm sản xuất albumin)

Sờ:

Thường có gan to

Nếu tổn thương gan nặng thường có Hội chứng suy tế bào gan

Cận lâm sàng

Xét nghiệm máu:

• Bilirubin liên hợp và bilirubin tự do đều tăng
• Tỷ bilirubin kết hợp/Bilirubin toàn phần thường 20 – 50% kèm theo tăng Bilirubin toàn phần
• Transaminase thường tăng có giá trị

Xét nghiệm nước tiểu:

Bilirubin trực tiếp niệu nhiều hơn bình thường

HỘI CHỨNG VÀNG DA SAU GAN (HC VÀNG DA TẮC MẬT)

Do tắc một bộ phận hoặc toàn bộ đường dẫn mật làm cho mật không xuống được ống tiêu hóa, làm ứ trệ tại hệ thống đường mật và tại gan cuối cùng thấm vào máu

Cơ năng

Có thể đau đột ngột với cơn đau quặn gan hoặc từ từ hay thậm chí không đau ở hạ sườn phải (tùy theo nguyên nhân)

Nếu do sỏi đường mật, đặc biệt là sỏi ống mật chủ sẽ biểu hiện Tam chứng Charcot rõ

Sốt có thể có hoặc không

Có thể có ngứa do tình trạng nhiễm độc muối mật

Toàn thân: mệt mỏi, mất ngủ, cơ thể suy yếu, có thể có buồn nôn, nôn

Thực thể

Nhìn:

Kết mạc mắt vàng, da vàng đặc biệt là lòng bàn tay, bàn chân

Nước tiểu vàng đậm do có chứa sắc tố mật và muối mật

Phân bạc màu hoặc phân trắng như cứt cò (do tình trạng ít hoặc không có mật xuống ống tiêu hóa)

Sờ:

Gan to: lúc đầu mềm, bờ tròn nhưng nếu tình trạng tắc mật kéo dài sẽ sờ thấy gan mật độ chắc, mặt nhẵn (có khi vượt quá bờ sườn 5 – 6 cm)

Túi mật có thể to (nếu tắc ở ống mật chủ và không có xơ teo túi mật)

Cận lâm sàng:

Xét nghiệm máu:

Bilirubin toàn phần và bilirubin liên hợp tăng cao

Tỷ Bilirubin liên hợp/Bilirubin toàn phần > 50% o Xét nghiệm nước tiểu: Bilirubin liên hợp tăng cao

o Siêu âm gan mật: thấy đường mật trong gan giãn, ống mật chủ giãn và túi mật to.

o Soi tá tràng bằng ống soi mềm qua ống soi bơm chụp đường mật ngược dòng phát hiện vị trí tắc mật

Cộng Đồng Y Khoa

YKHOA247.com thành lập với mục đích chia sẻ kiến thức Y Khoa.

Mọi thông tin trên trang web chỉ mang tính chất tham khảo, bạn đọc không nên tự chẩn đoán và điều trị cho mình.