THAI KỲ VÀ NHIỄM SIÊU VI (HIV, VIÊM GAN SIÊU VI, RUBELLA, CYTOMEGALOVIRUS)

YKHOA247.com xin giới thiệu slide bài giảng sản phụ khoa THAI KỲ VÀ NHIỄM SIÊU VI (HIV, VIÊM GAN SIÊU VI, RUBELLA, CYTOMEGALOVIRUS). Bạn đọc có thể xem online tại file bên dưới.

THAI KỲ VÀ NHIỄM SIÊU VI (HIV, VIÊM GAN SIÊU VI, RUBELLA, CYTOMEGALOVIRUS) BS. NGUYỄN THỊ TỪ VÂN MỤC TIÊU Tầm quan trọng của các bệnh nhiễm siêu vi khuẩn trong thai kỳ Ảnh hưởng cho thai nhi Cách phát hiện Cách phòng ngừa Cách điều trị cho thai phụ và thai nhi Lây truyền các tác nhân TORCH từ mẹ sang con Tác nhân nhiễm khuẩn Lây truyền Dấu hiệu lâm sàng( trẻ) Toxoplasma Giang mai Parvovirus B 19 Rubella Cytomegalovirus Sốt rét Lao Phong Listeria Chlamydia trachomatis HIV Viêm gan B (HBV) Viêm gan C (HCV) Herpes simplex (HSV) Varicella zoster virus (VZV) Trong tử cung Trong tử cung Trong tử cung Trong tử cung Trong tử cung Trong tử cung Trong tử cung/ chu sinh Trong tử cung/ chu sinh Trong tử cung/ chu sinh Chu sinh Chu sinh Chu sinh Chu sinh Chu sinh Chu sinh/ trong tử cung Dị dạng /viêm võng mạc Giang mai bẩm sinh Phù rau thai Dị dạng (quý 1) Dị dạng Thai kém phát triển, sẩy thai Lao bẩm sinh Phong bẩm sinh Thai chết trong tử cung Viêm kết mạc/viêm phổi AIDS Viêm gan Viêm gan Bệnh lý khu trú hoặc lan tỏa Bệnh lý lan tỏa Con đường nhiễm trùng trong tử cung Goldenberg R.L., Hauth JC, Andrews WW. : Intrauterine Infection and Preterm Delivery. With kind permission from NEJM Vol.342:1500-1507, May 18, 2000, Number 20, ©Massachussetts Medical Society. Caùc aûnh höôûng treân sô sinh + + + Vieâm phoåi + + – + + + – + + CMV + + + Maét Tim Thính giaùc …. – Khôùp + Xöông + Heä TK + Da + – Haïch + + + Vaøng da + + + Gan, laùch to HBV HIV RUBELL A HSV NTSS / Taùc nhaân Caùc aûnh höôûng leân thai kyø & haäu saûn CMV Thai löu CMV, HSV Thai SDD/TC CMV, HSV DTBS Taùc nhaân gaây beänh TCLS HIV- Human Immunodeficiency Virus Virus gây suy giảm miễm dịch người (HIV) Biểu hiện lâm sàng Giai đoạn I: virus tràn ngập trong máu (105 – 107/ml). Khỏang 20% có các triệu chứng tương tự như tăng bạch cầu đơn nhân, sưng hạch, khó chịu, mỏi mệt, sốt. Giai đoạn II: lượng virus trong máu thấp (103 – 104/ml), không có dấu hiệu lâm sàng, keó dài 1–10 năm hoặc lâu hơn nữa. Giai đoạn III: bệnh lý hạch, gia tăng lượng virus trong máu, giảm tế bào T-helper (CD4-cells). Giai đoạn IV (AIDS): virus tràn ngập trong máu. Bạch cầu CD4 <200/µl Tái hoạt nhiễm trùng tiềm tàng (chẳng hạn như: Nhiễm toxoplasma, CMV, HSV) Các nhiễm trùng cơ hội (lao) Gầy mòn. Virus gây suy giảm miễm dịch người - lây truyền mẹ con- Chu sinh Sự lây truyền HIV từ mẹ sang con hầu như chỉ xảy ra sau khi bắt đầu chuyển dạ và trong đẻ. Nguy cơ lây truyền tùy thuộc vào: Lượng virus của mẹ Thời gian ối vỡ (<4 giờ). Nuôi con bằng sữa mẹ Nguy cơ lây truyền 15–40% phụ thuộc vào lượng virus và thời gian cho con bú. Nguy cơ lây truyền cao nhất trong 6 tháng đầu cho con bú ( 0.7%/ mỗi tháng) và giảm dần xuống (0.2%/ mỗi tháng) sau 18 tháng cho con bú. Virus gây suy giảm miễm dịch người – -lây truyền chu sinh - Mức RNA HIV huyết tương lúc sinh và tỷ lệ lây truyền HIV chu sinh Lượng Virus Tỷ lệ lây truyền <400 1% 400 – 3000 6% 3000 – 40000 11% 40000 – 100000 21% >100000 32% Chú ý Các trẻ sinh non và nhẹ cân dễ bị lây truyền hơn trẻ sinh ra bình thường đủ tháng. Nhiễm Virus HIV – Điều trị dự phòng – Biện pháp dự phòng Nguy cơ lây truyền Không có biện pháp dự phòng 15 – 25% Mổ lấy thai dự phòng 7 – 12% Đơn trị liệu với zidovudine (RetrovirTM) 5 – 8% Zidovudine phối hợp với mổ lấy thai dự phòng 2.5 – 4% Phối hợp CombivirTM với mổ lấy thai dự phòng <2% Chế độ 2 liều nevirapine (ViramuneTM) chu sinh 8% Cho con bú mẹ trên 18 tháng 15 – 20% Thời gian ối vỡ trên >4 giờ Nguy cơ tương đối 4.4 Sinh trọng lượng dưới 2.500 g Nguy cơ tương đối 4.3 Các khuyến cáo trong thai kỳ Nên tầm soát cho tất cả các thai phụ Điều trị cho thai phụ trước khi chấm dứt thai kỳ (32- 36 tuần), trong khi chuyển dạ, trong khi mổ lấy thai cho đến khi kẹp cắt rốn cho trẻ sơ sinh Tiếp tục điều trị cho mẹ Điều trị cho trẻ sơ sinh ngay Tư vấn phá thai nếu thai <20 tuần (22/hdQG) HIV – Điều trị lúc sinh Dự phòng chu sinh và mổ lấy thai dự phòng trước chuyển dạ ( từ tuần thứ 37th – 38th của thai kỳ). Mổ lấy thai dự phòng làm giảm nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con 50% và độc lập với ART. Điều trị dự phòng bằng zidovudine (RetrovirTM) 2mg/kg /giờ, rồi 1mg/kg mỗi giờ cho đến khi sinh cần được bắt đầu 3 giờ trước mổ. Trong phẫu thuật lấy thai cần được thực hiện bởi BS có kinh nghiệm và cần tránh mọi tiếp xúc của trẻ với máu mẹ. Viêm gan A Bệnh nguyên Viêm gan A do virus RNA gây ra. Phân chứa hàm lượng virus cao nhất Thời gian lưu hành virus trong máu ngắn, thường chúng không được thải qua nước tiểu hoặc các dịch thể khác. Viêm gan A ― tần suất Hepatitis A is endemic in Southeast Asia, Africa, Central America, and the Middle East. Viêm gan A Tần suất trong thai kỳ Khoảng 0.1% trên toàn thế giới. Thời gian ủ bệnh 2–6 tuần. Lây truyền Từ người sang người Thông qua đường phân – miệng Bởi sự phơi nhiễm thức ăn hoặc nước uống Vệ sinh kém và tiếp xúc gần gũi làm dễ lây truyền Người ta chưa chứng minh được sự lây truyền chu sinh Viêm gan A Chẩn đoán Viêm gan A Các dấu hiệu lâm sàng Trong hầu hết các trường hợp viêm gan A không có triệu chứng. Các đấu hiệu lâm sàng điển hình: Mệt mỏi Vàng da Nước tiểu sẫm màu Phân nhạt màu Ghi chú Các biến chứng trầm trọng của viêm gan A thì hiếm gặp và không tồn tại người mang mãn tính. Diễn tiến lâm sàng của viêm gan A không bị ảnh hưởngbởi thai kỳ và thai cũng không bị ảnh hưởng. Viêm gan B Sơ đồ HBV (with permission of Physicians´ Research Network, Inc. New York) Vieâm Gan Sieâu Vi B Beänh VG B toàn taïi vôùi soá löôïng lôùn ôû Ñoâng Nam AÙ, Trung vaø Nam Phi. Vuøng coù dòch lôùn coù khi 10-20% daân soá nhieãm maïn tính. Ngöôøi mang HBV # 2-5% ôû: Baéc Phi, Caän Ñoâng, AÁn Ñoä, Nam Myõ, Ñoâng Aâu. Caùc nöôùc phöông Taây # <1% daân soá nhieãm maïn tính. Viêm gan B Bệnh nguyên Virus viêm gan B (HBV) là một virus DNA nhân lên trong gan người. Capsid virus được tạo thành từ kháng nguyên lõi (HBcAg). Virus được bao bọc bởi một lớp lipid kép chứa kháng nguyên bề mặt (HBsAg). HBV bị bất hoạt bởi: Đun trong 10 phút. Cồn 95% trong 2 phút. Các chất sát khuẩn chứa dẫn chất phenyl HBV vẫn có khả năng lây truyền trong nhiều tuần trong huyết thanh lọc để khô! Viêm gan B Sơ đồ HBV (HBeAg: được tổng hợp từ gen tổng hợp protein lõi) Viêm gan B Thời kỳ ủ bệnh 4– 25 tuần Lây truyền HBV được truyền qua đường giống như HIV,nhưng cũng có thể được truyền do tiếp xúc gần gũi các thành trong gia đình do lượng virus cao.(đường máu) Người có HBeAg dương tính có khả năng lây cao gấp 50 – 100 lần so với bệnh nhân có HIV dương tính do lượng virus trong máu rất lớn (109 hạt virus /ml ở những bệnh nhân HBeAg dương tính). Viêm gan B Lây truyền chu sinh Nguy cơ lây truyền mẹ- con 70–90% ở các bà mẹ có HBeAgdương tính 5–10% ở các bà mẹ có HBeAg âm tính / HBsAg dương tính (trình trạng mang virus) 0% ở những người có kháng thể IgG kháng HBs dương tính Hầu như 100% (75-100%) Viêm gan B mãn tính (HBsAg dương) bị nhiễm trong thời kỳ chu sinh (sự dung nạp miễn dịch, không có đáp ứng của tế bào T CD4 ) và trong khoảng 5–10% người trưởng thành bị nhiễm. Thai nghén không ảnh hưởng đến quá trình của bệnh. Viêm gan B ― Huyết thanh học Diễn tiến huyết thanh của nhiễm HBV không biến chứng (with permission of CDC) Viêm gan B Biểu hiện lâm sàng Đa số nhiễm HBV không có triệu chứng. Ở những bệnh nhân có triệu chứng, các tiền triệu là: Mệt mỏi, khó chịu Buồn nôn, nôn mửa Đau bụng. Và sau đó là: Vàng da (da và kết mạc mắt có màu vàng) Nước tiểu đậm màu Gan lớn. Viêm gan B Diễn tiến lâm sàng Đối các trường hợp không có biến chứng HBeAg và HBsAg được đào thải trong vòng 3–4 tháng sau khi xuất hiện vàng da Sự xuất hiện IgG kháng cả HBe và kháng cả HBs chứng tỏ sự hồi phục lâm sàng hoàn toàn 5–10% người trưởng thành sẽ trở thành người bị nhiễm mãn tính (HBeAg và/hoặc HBsAg dương tính) với nguy cơ tử vong là 25% do ung thư gan hoặc xơ gan. Viêm gan B Xơ gan nốt nhỏ và nốt lớn trong viêm gan virus hoạt động mãn tính (Prof. Rasenack, Dept. of Internal Medicine, with permission from the Department of Pathology, University of Freiburg) Viêm gan B Sàng lọc trong thai kỳ HBsAg là yếu tố huyết thanh học để sàng lọc trong quý 3 của thai kỳ. Phụ nữ có HBsAg dương tính cần phải thử thêm HBeAg. HBV không truyền qua rau thai trước chuyển dạ Nguy cơ lây truyền chu sinh ở những bà mẹ HBeAg dương tính: 70–90%. Nguy cơ lây truyền chu sinh ở những bà mẹ HBeAg âm tính / HBsAg dương tính là: 5–10%. Viêm gan B - xử trí trong khi sanh Sơ sinh của các bà mẹ có HBsAg dương tính cần được gây miễn dịch chủ động và thụ động trong vòng 12 giờ sau sinh! Miễn dịch chủ động. Vacin HBsAg 5 µg tiêm bắp ở phần trên đùi. Miễn dịch thụ động. 1 ml (200 IU kháng-HBs) globulin miễn dịch viêm gan (HBIG) tiêm bắp vào phần trên đùi bên đối diện. Nhắc lại miễn dịch chủ động 1-2 tháng và 6 tháng sau sinh (5 µg HBsAg vaccine tiêm bắp), sau đó cứ mỗi 5 năm! Thuốc: vacin thế hệ 2: Engerix, Recombivax HB, Hepavax, r-HBvax/ Việt Nam sản xuất … vacin thế hệ 3: đang nghiên cứu Viêm gan B- xử trí lúc sanh Không có chỉ định mổ lấy thai ở các bà mẹ có HBsAg dương tính bởi vì nó không làm giảm nguy cơlây truyền mẹ-con so với đẻ thường. HBV được truyền qua sữa mẹ. Tuy nhiên không có chống chỉ định cho con bú đối với các bà mẹ có HBsAg dương tính nếu trẻ đã được chủng vacin. Hiện nay: chích ngừa viêm gan B đã được đưa vào chương trình quốc gia, có thuốc do Việt Nam sản xuất Đồng nhiễm HIV sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền HBV từ mẹ sang con Viêm gan C Bệnh nguyên Viêm gan C do một virus RNA có vỏ thuộc họ Flaviviridae Viêm gan C virus (HCV) đã được nhận biết vào năm 1989 như là tác nhân gây bệnh của dạng viêm gan không truyền qua đường ruột “viêm gan non-A-non-B-". Khả năng đột biến tương đối của gen HCV có thể chịu trách nhiệm cho việc gây nhiễm mạn tính. Viêm gan C Sơ đồ HCV (with permission of Physicians’ Research Network Inc., New York) Viêm gan C Tần suất lưu hành Toàn thế giới Khoảng 170 triệu ngườibị nhiễm HCV. 50 – 70% các trường hợp nhiễm HCV có diễn tiến mạn tính. 25 – 40% của tất cả những người bị nhiễm HIV ở Châu Âu có đồng nhiễm với HCV USA 3.9 triệu người nhiễm HCV (1.8% dân số). Châu Âu Khoảng 1% dân số. Đông Nam Á Khoảng 2% dân số Viêm gan C ― toàn cầu Viêm gan C ― sự lây tuyền Đường lây chủ yếu ở Hoa Kỳ hiện tại là: Dùng ma túy đường tĩnh mạch 60% Lây truyền qua đường tình dục * 20% Công việc liên quan tới ngành y tế 10% Lây truyền chu sinh 1-5% (phụ thuộc vào lượng virus và tình trạng nhiễm HIV ) Truyền máu 0% ( nếu người cho máu được sàn lọc HCV) * sự lây truyền qua đường tình dục chủ yếu giới hạn ở hành vi tình dục nguy cơ cao, chẳn hạn giao hợp hậu môn. Viêm gan C Thời kỳ ủ bệnh 2 – 20 tuần Dấu hiệu lâm sàng Chỉ 20 – 30% các người nhiễm mới có triệu chứng Vàng da Tăng các men gan Một nữa trong số bệnh nhân này sẽ loại bỏ virus (đáp ứng tế bào T CD4 mạnh). Viêm gan C Diễn tiến lâm sàng 80 – 85% bệnh nhân nhiễm viêm gan C sẽ trở thành mãn tính do đáp ứng tế bào T đặc hiệu rất thấp. Khoảng 25% các nhiễm trùng mãn tính này sẽ tiến triển thành: Xơ gan trong vòng 20 năm Ung thư gan (1 – 5%). Rượu có tác động như một đồng yếu tố trong sự triến triển của bệnh lý gan do viêm gan C. Tổng quan về viêm gan siêu vi Nhieãm sieâu vi vaø thai Rubella Rubella Virus Rubella = RNA virus, laây truyeàn qua ñöôøng hoâ haáp Yeáu toá thuaän lôïi : phoøng kín, choã ñoâng ngöôøi Thôøi gian uû beänh : 12 – 23 ngaøy. 20% - 50% khoâng coù trieäu chöùng Virus coù trong maùu 7 ngaøy tröôùc khi coù daáu hieäu laâm saøng vaø toàn taïi suoát thôøi gian phaùt ban (5-7 ngaøy) Rubella Ngoaøi thai kyø : beänh thöôøng nheï Trong thai kyø : coù theå gaây saåy thai hoaëc caùc dò daïng traàm troïng - 12 tuaàn ñaàu ? 80% nhieãm truøng sô sinh - tuaàn 13-14 ? 54% - tuaàn 14-16 ? 35% - sau tuaàn 16 ? 10% - sau tuaàn 20 ? tæ leä khoâng ñaùng keå Rubella Trieäu chöùng laâm saøng: - soát nheï, ñau khôùp - noåi haïch vuøng ñaàu coå - phaùt ban döôùi daïng caùc daùt saån ñoû hoàng, baét ñaàu töø maët, sau ñoù lan xuoáng thaân vaø chi. Caùc noát saån naøy bieán maát sau vaøi ngaøy. Bieán chöùng : - Vieâm naõo - Giaûm tieåu caàu Rubella Hoäi chöùng rubella baåm sinh dò daïng tim (50-80%): coøn oáng ñoäng maïch, teo ñoäng maïch phoåi, baát toaøn caùc vaùch tim toån thöông maét (50%) ñieác (60%) baát tuùc heä thaàn kinh trung öông nhö taät ñaàu nhoû, chaäm phaùt trieån taâm thaàn; vieâm naõo-maøng naõo. gan to, laùch to, vaøng da Rubella Rubella baåm sinh ñuïc thuûy tinh theå vieâm voõng maïc Rubella Chaån ñoaùn Δ laâm saøng khoù vì : trieäu chöùng khoâng ñieån hình ¼ tröôøng hôïp laâm saøng raát mô hoà Δ huyeát thanh hoïc : IgM vaø IgG xuaát hieän 4-5 ngaøy sau khi phaùt ban. IgG ñaït ñænh 2-3 tuaàn sau khi baét ñaàu coù virus trong maùu vaø toàn taïi suoát ñôøi. IgM toàn taïi # 6 tuaàn sau khi ban laën ? IgM (+) = nhieãm caáp tính Rubella Döï phoøng - Thuoác chuûng MMR II (measle, mumps,rubella) Trimovax Priorix - Chuûng ngöøa sau khi ñaõ tieáp xuùc vôùi ngöôøi beänh coù theå vaãn maéc beänh (khaùng theå ñöôïc taïo sau tieâm 2 tuaàn) - Tieâm ít nhaát 1 thaùng tröôùc khi coù thai [CDC(1998,2002) : khoâng coù baèng chöùng thuoác chuûng coù theå gaây dò daïng thai ] Human Cytomegalovirus Cytomegalovirus (CMV) Laø moät doøng thuoäc hoï herpes virus Myõ : 50 – 85% (>40 tuoåi) bò nhieãm Laø sieâu vi gaây nhieãm truøng baåm sinh thöôøng gaëp nhaát Virus hieän dieän trong dòch tieát cô theå vaø laây qua tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi dòch tieát naøy. Coù theå truyeàn töø meï sang con qua ñöôøng nhau thai Toàn taïi laâu trong cô theå → taùi hoaït ñoäng ⇨ 2 daïng nhieãm truøng : tieân phaùt vaø taùi phaùt Cytomegalovirus Trieäu chöùng laâm saøng : Thöôøng khoâng coù trieäu chöùng laâm saøng roõ reät 15% coù hoäi chöùng “baïch caàu ñôn nhaân” : – soát nheï – ñau hoïng – noåi haïch – ñau khôùp – XN: BC ñôn nhaân ⭧, men gan ⭧ Cytomegalovirus vaø thai Nhieãm CMV tieân phaùt trong thai kyø : ? 1% gaây cheát thai ⇨ 30 – 40% nguy cô laây truyeàn cho con vaø gaây caùc bieán chöùng traàm troïng. (3 thaùng ñaàu : 36% / giöõa : 44% / choùt : 78%) Tuy nhieân neáu nhieãm caøng sôùm aûnh höôûng leân thai caøng traàm troïng. Taùi nhieãm CMV trong thai kyø : ⇨ 0,15 – 2% nguy cô laây truyeàn cho con vaø trieäu chöùng treân thai nhi cuõng ít traàm troïng hôn. Nhieãm CMV baåm sinh Taàn suaát chung 0,2% – 2% 10% bieåu hieän laâm saøng 90% khoâng trieäu chöùng sau sanh (gan to, laùch to, laâm saøng sau sanh vaøng da, noåi maån…) 20% 80% 15% seõ coù dö chöùng töû vong dö chöùng TK thaàn kinh nhöõng naêm (chaäm phaùt trieån, maát sau ñoù thính löïc hoaëc thò löc) * Nhieãm CMV laø nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhaát cuûa chöùng ñieác ôû treû em Nhieãm CMV baåm sinh Caùc bieåu hieän laâm saøng : Taêng ñoä môø da gaùy Chöùng ñaàu nhoû Voâi hoùa noäi soï Gan laùch to Nheï caân Vaøng da Khieám khuyeát thính giaùc Vieâm voõng maïc Taêng men gan, taêng bilirubin maùu Nhieãm CMV baåm sinh Vieâm voõng maïc do CMV Voõng maïc bình thöôøng Nhieãm CMV baåm sinh Gan to, laùch to trong nhieãm CMV baåm sinh Cytomegalovirus Chaån ñoaùn : Chaån ñoaùn nhieãm truøng tieân phaùt döïa vaøo söï chuyeån dòch cuûa IgG chuyeân bieät IgM (+) coù theå thaáy trong nhieãm truøng tieân phaùt, taùi nhieãm hoaëc taùi hoaït ñoäng cuûa virus ⇨ khoâng coù giaù trò trong huyeát thanh chaån ñoaùn Cytomegalovirus Taàm soaùt huyeát thanh hoïc trong thai kyø khoâng ñöôïc khuyeán caùo vì : Khoâng tieân ñoaùn ñöôïc haäu quaû cuûa nhieãm truøng tieân phaùt treân thai Nhieãm truøng baøo thai coù theå do taùi nhieãm 1 doøng CMV khaùc Hieän chöa coù thuoác chuûng hoaëc ñieàu trò Cytomegalovirus Chaån ñoaùn baøo thai Coù theå phaùt hieän virus baèng PCR töø dòch oái, maùu cuoáng roán. Tuy nhieân khoâng tieân löôïng ñöôïc haäu quaû treân thai Sieâu aâm : ñeå tìm caùc baát thöôøng nhö ñaàu nhoû, phì ñaïi naõo thaát, hoùa voâi trong naõo, gan to, laùch to, baùng buïng … Cytomegalovirus Ñieàu trò : Chöa coù thuoác chuûng vaø ñieàu trò ñaëc hieäu Ñang nghieân cöùu duøng Ganciclovir ñeå ñieàu trò cho treû sô sinh bò nhieãm CMV baåm sinh Phoøng ngöøa : Rửa tay kyõ vôùi xaø phoøng sau khi tieáp xuùc vôùi dòch tieát cuûa treû em, nhaát laø taïi caùc cô sôû nuoâi daïy treû. Herpes simplex virus Herpes simplex virus (HSV) HSV-1 chuû yeáu gaây beänh ôû maët – mieäâng HSV-2 chuû yeáu gaây beänh ôû cô quan sinh duïc vaø vuøng haäu moân. Sau nhieãm truøng nguyeân phaùt, virus toàn taïi raát laâu trong cô theå, sau ñoù taùi hoaït vaø taùi nhieãm ôû da. Herpes simplex virus Trieäu chöùng : Muïn roäp taïi cô quan sinh duïc döôùi daïng nhöõng boùng nöôùc nhoû, thöôøng moïc haønh töøng chuøm treân neàn da öûng ñoû – keøm raùt hoaëc ngöùa Töï bieán maát sau 1 – 3 tuaàn nhöng taùi phaùt nhieàu laàn. Caùc laàn taùi phaùt trieäu chöùng thöôøng khoâng raàm roä nhö laàn ñaàu Herpes simplex virus Herpes simplex virus Nhieãm HSV vaø thai : Bò nhieãm HSV tieân phaùt trong luùc mang thai coù theå gaây saåy thai hoaëc sanh non (1%) Hieám khi laây truyeàn qua ñöôøng nhau thai. 90% laây truyeàn xaûy ra trong quaù trình chuyeån daï töø caùc sang thöông tieân phaùt ôû meï, hoaëc meï bò nhieãm vaøo cuoái thai kyø Nhieãm Herpes taùi phaùt : nguy cô nhieãm chu sinh 0,5% – 3% Herpes simplex virus Bieåu hieän laâm saøng treân treû sô sinh bò nhieãm: Beänh lyù lan toûa : vieâm gan, vieâm phoåi, DIC ± beänh lyù da Beänh lyù khu truù : – vieâm naõo – beänh lyù ôû da, mieäâng (boùng nöôùc) hoaëc ôû maét (vieâm keát maïc söøng hoùa) Herpes simplex virus Herpes simplex virus Herpes simplex virus Ñieàu trò : Caùc thuoác acyclovir, valaciclovir, famciclovir, penciclovir chæ coù taùc duïng giaûm nheï trieäu chöùng vaø keùo daøi thôøi gian taùi phaùt Neáu saûn phuï vaøo chuyeån daï vôùi sang thöông herpes nguyeân phaùt ñang tieán trieån ⇨ moå laáy thai Treû sô sinh bò nhieãm HSV caàn ñöôïc ñieàu trò vôùi acyclovir (TM) Herpes simplex virus Döï phoøng : National Institut of Health (NIH) ñang trong giai ñoaïn III thöû nghieäm thuoác chuûng HSV-2. Hieäu quaû : – 48% ngaên ngöøa chuyeån daïng huyeát thanh – 78% phoøng ngöøa trieäu chöùng HSV-2 Varicella-Zoster Virus Varicella-zoster virus (VZV) Thuoäc hoï herpes virus, gaây beänh varicella (thuûy ñaäu). Virus toàn taïi taïi caùc haïch thaàn kinh caûm giaùc ⇨ taùi hoaït ñoäng gaây beänh dôøi (zona) 90%-95% ngöôøi tröôûng thaønh coù mieãn nhieãm vôùi VZV. Beänh thöôøng naëng hôn ôû ngöôøi lôùn. Laây lan qua dòch ñöôøng hoâ haáp hoaëc tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi dòch tieát töø sang thöông boùng nöôùc. Varicella-zoster virus (VZV) Trieäu chöùng : Thôøi gian uû beänh # 2 tuaàn Soát nheï, moûi meät… Giai ñoaïn phaùt ban : daùt saån maøu ñoû hoàng vôùi boùng nöôùc nhoû ⭢ vôõ ra ñeå laïi maøi moûng ⭢ bong ra sau # 4 – 7 ngaøy. Caùc sang thöông xuaát hieän 2-3 ñôït keá tieáp nhau, thöôøng ôû maët vaø thaân, ít khi ôû baøn tay Varicella-zoster virus (VZV) Varicella-zoster virus (VZV) Nhieãm VZV vaø thai : Nhieãm VZV laàn ñaàu trong thai kyø 0,3 – 0,5%. Neáu nhieãm trong ½ ñaàu thai kyø (12 – 20 tuaàn) ⇨ 3% thai nhi coù khaû naêng bò varicella baåm sinh Neáu meï xuaát hieän trieäu chöùng trong voøng 5 ngaøy tröôùc – 2 ngaøy sau sanh ⇨ 50% thai bò varicella baåm sinh, moät soá ôû daïng toaøn phaùt (25% töû vong) Varicella-zoster virus (VZV) Nhieãm VZV vaø thai : Neáu thai phuï bò bò nhieãm VZV, nhaát laø trong 3 thaùng choùt thai kyø seõ coù nhieàu nguy cô bò vieâm phoåi do varicella. Ñaây laø bieán chöùng raát naëng, tyû leä töû vong 10% – 36% ⇨ caàn ñieàu trò tích cöïc vôùi Acyclovir ñöôøng TM Varicella-zoster virus (VZV) Hoäi chöùng varicella baåm sinh : – seïo ôû da – giaûm saûn chi – di chöùng ôû maét (vieâm voõng maïc, ñuïc thuûy tinh theå – toån thöông heä thaàn kinh trung öông : lieät, co giaät, chaäm phaùt trieån taâm thaàn- vaän ñoäng, teo naõo… – thai nheï kyù Varicella-zoster virus (VZV) Varicella-zoster virus (VZV) Ñieàu trò vaø döï phoøng : Neáu thai phuï chöa ñöôïc mieãn nhieãm vôùi VZV (IgG -) bò phôi nhieãm vôùi nguoàn beänh ⇨ VZIG 125U/10kg. Thuoác coù theå baûo veä neáu söû duïng trong voøng 96 giôø sau khi tieáp xuùc vôùi nguoàn laây. Moät soá taùc giaû söû duïng acyclovir ñeå ñieàu trò cho thai phuï bò nhieãm VZV (FDA chöa chaáp nhaän) Varicella-zoster virus (VZV) Ñieàu trò vaø döï phoøng : Neáu meï bò nhieãm VZV gaàn saùt ngaøy döï sanh ⇨ coù theå duøng thuoác öùc cheá côn co ñeå keùo daøi thai kyø ñeå coù ñuû thôøi gian ñieàu trò cho meï. Thuoác chuûng Varivax : 2 lieàu caùch nhau 4 – 8 tuaàn, coù khaû naêng baûo veä 97%. Thuoác ñöïoc khuyeán caùo khoâng duøng khi mang thai.(Tuy nhieân khoâng coù baèng chöùng cho thaáy thuoác coù theå gaây varicella baåm sinh hoaëc dò daïng thai nhi) Parvo-virus B19 Parvovirus B19 Ñöôïc xeáp vaøo hoï Erythrovirus vì coù khaû naêng xaâm nhaäp nguyeân baøo hoàng caàu trong tuûy xöông. Virus gaây beänh hoàng ban nhieãm khuaån (thöôøng coù dòch moãi 3 – 4 naêm) Laây truyeàn qua ñöôøng hoâ haáp vaø qua tieáp xuùc tay-mieäng ♀ nhieãm beänh nhieàu nhaát ôû tuoåi hoïc ñöôøng vaø trong soá nhaân vieân caùc cô sôû nuoâi daïy treû Parvovirus B19 Trieäu chöùng laâm saøng : 25% khoâng coù trieäu chöùng Thôøi gian uû beänh 4 – 14 ngaøy Soát, nhöùc ñaàu, moûi meät … Vaøi ngaøy sau noåi nhöõng maûng hoàng ban ñoái xöùng treân maët cho hình aûnh gioáng nhö “maù bò taùt”. Hoàng ban sau ñoù lan xuoáng than vaø chi ÔÛ ngöôøi lôùn coù theå coù trieäu chöùng vieâm ña khôùp Parvovirus B19 Parvovirus B19 Parvovirus vaø thai : Nhieãm Parvovirus trong thai kyø coù theå gaây saåy thai, thai cheát trong buïng hoaëc phuø thai Neáu nhieãm tröôùc tuaàn 20 ⭢ töû vong thai # 10%. Neáu nhieãm sau 20 tuaàn, töû vong thai khoâng ñaùng keã. Parvovirrus B19 khoâng gaây dò daïng thai Parvovirus B19 Parvovirus B19 Chaån ñoaùn : Meï : huyeát thanh chaån ñoaùn – IgM (+) ⭢ nhieãm truøng caáp – IgG (+), IgM (-) ⭢ ñaõ mieãn nhieãm Thai : PCR B19 maãu dòch oái hoaëc maùu cuoáng roán Neáu meï nhieãm Parvovirrus B19 ⇨ caàn sieâu aâm thöôøng xuyeân ñeå phaùt hieän sôùm phuø thai. TÀI LiỆU THAM KHẢO : Từ bài soạn của BS TRẦN BÌNH TRỌNG F.Gary Cunningham, Kenneth J. Leveno, Steven L. Bloom, John C. Hauth, Katharine D. Wenstrom. William Obstetrics, 22nd edition. A.Clad, H-M-Runge. Postgraduate Training and Research in Reproductive Health. Module 8: Infection in pregnancy and childbirth. Bodeus.M. et al.. Increased risk of cytomegalovirus transmission in utero during late gestation. Obstetrics & Gynecology, vol.93. num.5, May 1999. Liesnard.C et al.. Prenatal diagnosis of congenital cytomegalovirus infection: prospective studybof 237 pregnancies at risk. Obstetrics & Gynecology, vol.95, num.6, Jume 2000. ACOG: ACOG practice bulletin. Management of herpes in pregnancy. Num.8 Oct.1999. Clinical management guidelines for obstetricians-gynecologists, Int. J. Gynaecol Obstet 2000 Feb.; 68(2): 165-73 [Medline] Brown ZA, Selke S. Zeh J, et al. The acquisition of herpes simplex virus during pregnancy. N Eng J Med 2007 Aug 21;337(8) ; 509-15 [abstract] MODUL 8: Infection in pregnancy and childbirth. Từ bài soạn cỦa BS NGUYỄN QUANG VINH Hướng dẫn quốc gia 2009 về chăm sóc sức khỏe sinh sản